دیافراگم یا اپرچر یکی از ابزارهای مهم در یک دوربین عکاسی است. این وسیله که در داخل لنز قرار داده شده، وظایف مهمی را بعهده دارد.
دیافراگم دوربین های اولیه به اشکال مختلفی ساخته می شد تا اینکه به شکل کامل امروزی درآمد. دیافراگم از چند تیغه ی فلزی تشکیل شده است که می توانند روزنه ای چندضلعی و تقریبا دایره مانند را بوجود بیاورند. این روزنه می تواند برحسب نیاز اندازه های مختلفی به خود بگیرد، درست مثل مردمک چشم انسان، و برای همین است که به این نوع دیافراگم، دیافراگم عنبیه ای و یا مردمکی می گویند. این پره ها و یا همان دیافراگم تقریبا، در وسط لنز نصب می شوند.
همانطور که اشاره کدیم دیافراگم وظایف مختلفی را برعهده دارد که یکی از مهمترین آنها کنترل مقدار نور وارد شده به دوربین است. با کوچک و بزرگ شدن اندازه روزنه مقدار نوری که از لنز عبور می کند و به سطح فیلم یا حسگر برخورد می کند تغییر می کند. با محاسبات ریاضی هریک از اندازه های دیافراگم را با عددی مشخص کرده اند که به آن F – STOP یا
F – NUMBER می گویند. در کنفرانسی که در سال ۱۹۰۰ در شهر پاریس تشکیل شده اعداد استانداردی برای درجات دیافراگم به تصویب رسید و کلیه سازندگان موظف به استفاده از آن شدند.
هر چه اعداد دیافراگم بزرگتر باشد (مثلا F16) روزنه کوچکتر و هرچه عدد دیافراگم کوچکتر باشد (مثلا F2 ) روزنه بزرگتر می شود. علت این امر آن است که اگر قطر دیافراگم F.4 را چهار برابر کنیم معادل فاصله کانونی لنز خواهد شد، و اگر قطر دیافراگم F.16 را شانزده برابر کنیم، معادل فاصله کانونی لنز خواهد بود.
مطلب بسیار مهمی که باید بخاطر بسپاریم، این است که بین اعداد دیافراگم رابطه ای به این شکل برقرار است که هرگاه از یک عدد دیافراگم مثلا F5.6 به عدد بالاتر مثلا F8 برویم، مقدار نور وارد شده به دوربین دقیقا نصف و هرگاه از همان F5.6 به عدد پایین تر مثلا F4 برویم مقدار نور دقیقا دوبرابر خواهد شد.
این رابطه بین تمام درجات دیافراگم صادق است. پس اگر دیافراگم را دوپله ببندیم مقدار نور یک چهارم و اگر سه پله ببندیم مقدار نور یک هشتم خواهد شد. همچنین اگر دیافراگم را ۲ پله بازکنیم مقدار نور ۴ برابر و اگر سه پله باز کنیم مقدار نور ۸ برابر خواهد شد. این رابطه را باید بخوبی فرابگیریم. زیرا مادامی که عکاسی می کنیم به آن نیاز خواهیم داشت. تا چندسال پیش درجات دیافراگم به وسیله حلقه ای که روی لنز نصب شده بود قابل کنترل بودند اما در دوربین های جدید دیافراگم های مختلف بوسیله ی حلقه و یا دکمه ای که روی بدنه دوربین قرار دارد کنترل می شود.
باید بدانیم که فواصل میانی اعداد دیافراگم هم قابل انتخاب هستند که به آن نیم پله می گویند مثلا بین F11 و F8 و غیره که همین امکان باعث تهیه تصاویر بهتر خواهد گردید.
موفق وپیروز باشید.
نویسنده وگردآورنده: ناصرخواجوئی
